Y LA EDITORIAL ACANTILADO SIEMPRE FIEL A NIKOS KAZANTZAKIS, AUTOR DE ZORBA EL GRIEGO, ENTRE MUCHAS OTRAS GRANDES NOVELAS

“No espero nada, ni temo nada, soy libre”

Editorial Acantilado

Colección: Narrativa del Acantilado, 261

Zorba el griego. Vida y andanzas de Alexis Zorba

Autor: Nikos Kazantzakis.  (en griego: Νίκος Καζαντζάκης; Heraclión, Imperio otomano; 18 de febrero de 1883-Friburgo de Brisgovia, Alemania Occidental; 26 de octubre de 1957)

Traductor: Selma Ancira

ISBN: 978-84-16011-72-8

Edición: 7ª. Encuadernación: Rústica cosida. Formato: 13 x 21 cm

Páginas: 457

Pensar en Zorba, es recrear una literatura de ideas, de sentimientos, de viajes, de encuentros. De amores imposibles, efímeros, más o menos brutales, en una naturaleza dura, la de Creta y comunidades maltratadas por la Historia y la geopolítica, como la de los griegos. Inmisericordes y ásperos, creíbles desde las páginas de un autor vilipendiado por los suyos, excomulgado por una iglesia a la que supuestamente ofendió y criticó. Es el vínculo uterino con el mar, el Egeo, la danza, el sirtaki, el vino y las mujeres. El sexo y el Eros, el Tanatos, claro está. Un binomio muy clásico, muy griego. y sobre todo, el deseo.

Acantilado publicó otras dos obras del autor nacido en Heraklion, la cuna de Knossos, de la civilización mediterránea y otras. Los inventores de la democracia. Se trata de Cristo de nuevo crucificado (con la misma traductora que Zorba) y Lirio y serpiente (en traducción de Pedro Olalla).

Como explica los expertos de Acantilado, “esta novela escrita entre 1941 y 1943, en la que se inspiró la película protagonizada por Anthony Quinn, Irene Papas, Alan Bates y Lila Kédrova, dirigida por Michalis Kakogiannis, narra la historia de Zorba, un hombre peculiar y un apasionado de la vida que nos descubre su singular sentido de la libertad, el amor y el coraje: «Si hoy tuviera que elegir en el mundo entero un guía espiritual, un gurú como lo llaman los indios […], seguro que elegiría a Zorba. Porque él tenía lo que un escritorzuelo necesita para salvarse: la mirada primigenia que, de un flechazo, atrapa su presa en vuelo; el instinto creativo, cada mañana renovado, de mirarlo siempre todo como si fuese por primera vez, devolviendo la virginidad a los elementos eternos—viento, mar, fuego, mujer, pan—de nuestra vida cotidiana». Un libro impetuoso, apasionado y lleno de vida, que nos arrastra a esa sensación originaria de plenitud que sólo la literatura de verdad puede alcanzar”.

Tal vez también el viaje, recorrer Grecia, sus islas, comunicarse dificultosamente y a veces en plenitud en inglés, en francés, tal vez en español, en una rara librería del centro de Heraklion: Polygrafos, donde nació el escritor, cerca de donde está su museo, en Myrtia, un pueblecito delicioso medio montañoso, poblado de cepas.

Lawrence Durrell, que de Grecia y sus islas sabía mucho, sobre todo de Corfú, donde su familia residió unos años bastante aislada hasta los albores de la II Guerra Mundial: «Maravillosa evocación de un paisaje, además de un bosquejo de un temperamento tan característicamente griego como el de Ulises. Un libro fascinante».

Fluida y cuidada la traducción al español del griego realizada por Selma Alcira, cuya conversación grabada con Walter Lassally, director de fotografía de la película Zorba el griego, y ganador del Óscar en 1964 en Creta, taberna «Sunset», 04 mayo de 2014 reproduce Acantilado y que adjuntamos a esta reseña. Resultaría sin duda complicado volcar no solo las palabras de Kazantzakis sino también la atmósfera, sin traicionar la verdad del trasfondo de la obra y todos sus climas.

Como una nana interminable, Alcira va desgranando los acontecimientos de unos personajes que se juntan en un lugar mítico, increíble, en ese momento fuera de todas las rutas turísticas y de todos los caminos más frecuentado en Europa.

Grecia ha cambiado mucho, pero la esencia de ese pueblo continúa siendo siempre la misma.  Kazantzakis, a quien el escritor español Juan Ramon Jimenez, le arrebató el premio Nobel por un voto, su región le dedicó un museo prodigioso, lleno de información, de detalles, de objetos, de libros, de ediciones.

En efecto, el Museo Kazantzakis es un museo biográfico situado en la plaza central de Myrtia, a unos 20 km al sur de Heraclión, que está dedicado a conservar la memoria y la obra de este escritor local.

Incluye objetos personales del escritor y su familia, documentos, cartas, las primeras ediciones griegas de sus libros y traducciones a 49 idiomas en 54 países, fotografías, bustos, trabajos artísticos, posters, programas, y prensa, grabaciones de radio y de televisión con entrevistas al autor.

Giorgos Anemoyannis, familiar lejano de Kazantzakis y escenógrafo, fue el ideólogo del museo, que abrió sus puertas en 1983 y goza de un funcionamiento y una atención por parte de los conservadores y asistentes en el terreno, digno de otras importantes instituciones de ciudades más grandes o capitales.

La película es mítica, legendaria, un hito en la historia del cine para soñadores, buscadores de respuestas y experiencias, el Museo un hallazgo inesperado, un regalo, pero hay que leer el libro, en una versión exquisita de Editorial Acantilado. Se trata de una pequeña joya. Actual.

Alicia Perris

ZORBA. ENGLISH VERSION. (TRADUCCIÓN EN INGLÉS)

ACANTILADO PUBLISHING HOUSE REMAINS FAITHFUL TO CONTINUING THE PUBLICATION OF NIKOS KAZANTZAKIS, AUTHOR OF ZORBA THE GREEK, AMONG MANY OTHER GREAT NOVELS

“I hope for nothing, I fear nothing, I am free.”

Editorial Acantilado
Collection: Narrativa del Acantilado, no. 261
Zorba the Greek. The Life and Adventures of Alexis Zorba
Author: Nikos Kazantzakis (Greek: Νίκος Καζαντζάκης; Heraklion, Ottoman Empire, February 18, 1883 – Freiburg im Breisgau, West Germany, October 26, 1957)
Translator: Selma Ancira
ISBN: 978-84-16011-72-8
Edition: 7th. Binding: Sewn paperback. Format: 13 x 21 cm.
Pages: 457

To think of Zorba is to recreate a literature of ideas, of emotions, of journeys and encounters. Of impossible, fleeting loves—sometimes brutal—set in a harsh nature, that of Crete, and of communities mistreated by history and geopolitics, such as the Greeks. Merciless and rough, yet believable through the pages of an author vilified by his own people, excommunicated by a church he supposedly offended and criticized. It is the visceral bond with the sea, the Aegean, dance, sirtaki, wine, and women. Sex and Eros—and, of course, Thanatos. A very classical, very Greek binomial, and above all, desire.

Acantilado has published two other works by the author born in Heraklion, cradle of Knossos, of Mediterranean civilization, and so much more—the inventors of democracy. These are Christ Recrucified (translated by the same Selma Ancira) and Lily and the Serpent (translated by Pedro Olalla).

As Acantilado’s editors explain:

“This novel, written between 1941 and 1943, which inspired the film starring Anthony Quinn, Irene Papas, Alan Bates, and Lila Kedrova, directed by Michalis Kakogiannis, tells the story of Zorba—a peculiar man and a passionate lover of life who reveals to us his unique sense of freedom, love, and courage: ‘If today I had to choose a spiritual guide in the whole world, a guru as the Indians call them […], I would surely choose Zorba. Because he had what a petty writer needs to be saved: that primal gaze that, in a flash, catches its prey in flight; that creative instinct, renewed each morning, of always looking at everything as if for the first time, returning virginity to the eternal elements—wind, sea, fire, woman, bread—of our everyday life.’ An impetuous, passionate, and vibrant book that sweeps us into that original sense of fullness that only true literature can reach.”

Perhaps it is also about the journey—traveling through Greece and its islands, communicating awkwardly yet sometimes fully in English, French, or perhaps Spanish, in a rare little bookstore in downtown Heraklion: Polygrafos, where the writer was born, near his museum in Myrtia, a delightful semi-mountainous village filled with vineyards.

Lawrence Durrell, who knew much about Greece and its islands—especially Corfu, where his family lived in relative isolation until the dawn of World War II—wrote:

“A wonderful evocation of a landscape, as well as a sketch of a temperament as characteristically Greek as that of Ulysses. A fascinating book.”

The Spanish translation from Greek by Selma Ancira is fluid and meticulous. Acantilado includes a recorded conversation between her and Walter Lassally, the cinematographer of Zorba the Greek and winner of the 1964 Academy Award, held in Crete at the “Sunset” tavern on May 4, 2014. Without a doubt, it must have been difficult to convey not only Kazantzakis’s words but also the atmosphere, without betraying the truth of the work’s background and all its moods.

Like an endless lullaby, Ancira unfolds the events surrounding characters who gather in a mythical, incredible place—at that time far from any tourist routes and well-trodden European paths.

Greece has changed greatly, but the essence of its people remains the same. Kazantzakis—who lost the Nobel Prize to the Spanish writer Juan Ramón Jiménez by a single vote—has been honored in his homeland with a remarkable museum, rich in information, details, objects, books, and editions.

Indeed, the Kazantzakis Museum is a biographical museum located in the central square of Myrtia, about 20 km south of Heraklion. It is dedicated to preserving the memory and work of this local writer.

It includes personal items belonging to Kazantzakis and his family, documents, letters, first Greek editions of his books, translations into 49 languages across 54 countries, photographs, busts, artworks, posters, programs, newspapers, and radio and television recordings of interviews with the author.

Giorgos Anemoyannis, a distant relative of Kazantzakis and a scenographer, was the visionary behind the museum, which opened its doors in 1983. It operates with a level of care and professionalism from its curators and staff worthy of major institutions in larger cities or capitals.

The film is mythical, legendary—a landmark in the history of cinema for dreamers and seekers of meaning and experience. The museum is an unexpected discovery, a gift. But one must read the book, in the exquisite edition by Editorial Acantilado. It is a small gem.

Alicia Perris

ZORBA. VERSION GRIEGO MODERNO

Οι Εκδόσεις Acantilado, πιστές στη συνέχιση της έκδοσης έργων του Νίκου Καζαντζάκη, συγγραφέα του Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά μεταξύ πολλών άλλων μεγάλων μυθιστορημάτων

«Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι λεύτερος»
Εκδόσεις Acantilado
Συλλογή: Narrativa del Acantilado, 261
Ο Βίος και η Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά
Συγγραφέας: Νίκος Καζαντζάκης (Ηράκλειο, Οθωμανική Αυτοκρατορία, 18 Φεβρουαρίου 1883 – Φράιμπουργκ, Δυτική Γερμανία, 26 Οκτωβρίου 1957)
Μετάφραση: Selma Ancira
ISBN: 978-84-16011-72-8
Έκδοση: 7η
Δέσιμο: Μαλακό εξώφυλλο με ραφή
Μορφή: 13 x 21 εκ.
Σελίδες: 457

Το να σκέφτεται κανείς τον Ζορμπά, σημαίνει να αναπλάθει μια λογοτεχνία ιδεών, συναισθημάτων, ταξιδιών και συναντήσεων. Έρωτες αδύνατοι, εφήμεροι, άλλοτε σκληροί, μέσα σε μια τραχιά φύση —την Κρήτη— και σε κοινότητες ταλαιπωρημένες από την Ιστορία και τη γεωπολιτική, όπως οι Έλληνες. Ανελέητοι και τραχείς, αλλά αληθινοί μέσα από τις σελίδες ενός συγγραφέα που λοιδορήθηκε από τους δικούς του, αφορίστηκε από την εκκλησία που υποτίθεται ότι προσέβαλε και κατέκρινε. Είναι ο μητρικός δεσμός με τη θάλασσα, το Αιγαίο, τον χορό, το σιρτάκι, το κρασί και τις γυναίκες. Το σεξ και ο Έρως, ο Θάνατος, φυσικά. Ένα δίπολο κλασικό, ελληνικό, και πάνω απ’ όλα, η επιθυμία.

Οι Εκδόσεις Acantilado εξέδωσαν και δύο ακόμη έργα του συγγραφέα που γεννήθηκε στο Ηράκλειο, την κοιτίδα της Κνωσού, του μεσογειακού πολιτισμού και της δημοκρατίας. Πρόκειται για το Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (με την ίδια μεταφράστρια του Ζορμπά) και το Κρίνο και Φίδι (σε μετάφραση του Πέδρο Ολάγια).

Όπως εξηγούν οι ειδικοί των Εκδόσεων Acantilado, «το μυθιστόρημα αυτό, γραμμένο μεταξύ 1941 και 1943, που ενέπνευσε την ομώνυμη ταινία με πρωταγωνιστές τους Anthony Quinn, Irene Papas, Alan Bates και Lila Kedrova, σε σκηνοθεσία του Μιχάλη Κακογιάννη, αφηγείται την ιστορία του Ζορμπά, ενός ιδιόρρυθμου ανθρώπου και λάτρη της ζωής, που μας αποκαλύπτει τη μοναδική του αίσθηση για την ελευθερία, τον έρωτα και το θάρρος: “Αν σήμερα έπρεπε να διαλέξω σ’ όλο τον κόσμο έναν πνευματικό οδηγό, έναν γκουρού όπως τον λένε οι Ινδοί […], σίγουρα θα διάλεγα τον Ζορμπά. Γιατί είχε αυτό που χρειάζεται ένας μικρός συγγραφέας για να σωθεί: το πρωταρχικό βλέμμα που, με μια ματιά, πιάνει το θήραμά του στον αέρα· το δημιουργικό ένστικτο, που κάθε πρωί ανανεώνεται, για να βλέπει τα πάντα σαν να είναι για πρώτη φορά, επιστρέφοντας την παρθενικότητα στα αιώνια στοιχεία —αέρας, θάλασσα, φωτιά, γυναίκα, ψωμί— της καθημερινής μας ζωής.” Ένα βιβλίο ορμητικό, παθιασμένο και γεμάτο ζωή, που μας παρασύρει σ’ εκείνη την πρωταρχική αίσθηση πληρότητας που μόνο η αληθινή λογοτεχνία μπορεί να προσφέρει.»

Ίσως και το ίδιο το ταξίδι —να περιηγηθεί κανείς την Ελλάδα, τα νησιά της, να επικοινωνήσει δύσκολα και κάποιες φορές πλήρως στα αγγλικά, στα γαλλικά ή ίσως στα ισπανικά— σε ένα σπάνιο βιβλιοπωλείο στο κέντρο του Ηρακλείου, το Polygrafos, εκεί όπου γεννήθηκε ο συγγραφέας, κοντά στο μουσείο του, στο Μυρτιά, ένα υπέροχο ημιορεινό χωριό γεμάτο αμπέλια.

Ο Lawrence Durrell, που ήξερε πολλά για την Ελλάδα και τα νησιά της, ιδιαίτερα για την Κέρκυρα όπου έζησε η οικογένειά του λίγα χρόνια σχετικά απομονωμένη πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, έγραψε: «Θαυμάσια απεικόνιση ενός τοπίου, αλλά και σκιαγράφηση μιας ιδιοσυγκρασίας τόσο χαρακτηριστικά ελληνικής όσο του Οδυσσέα. Ένα μαγευτικό βιβλίο.»

Ρέουσα και προσεγμένη η ισπανική μετάφραση από τα ελληνικά της Selma Ancira, της οποίας η ηχογραφημένη συζήτηση με τον Walter Lassally, διευθυντή φωτογραφίας της ταινίας Ζορμπάς ο Έλληνας και βραβευμένο με Όσκαρ το 1964 στην Κρήτη, στην ταβέρνα «Sunset», στις 4 Μαΐου 2014, αναπαράγεται από τις Εκδόσεις Acantilado και συνοδεύει την παρούσα κριτική. Αναμφίβολα, θα ήταν δύσκολο να αποδοθούν όχι μόνο τα λόγια του Καζαντζάκη, αλλά και η ατμόσφαιρα, χωρίς να προδοθεί η αλήθεια του υπόβαθρου του έργου και όλων των αποχρώσεών του.

Σαν ένα ατελείωτο νανούρισμα, η Ancira ξετυλίγει τα γεγονότα των χαρακτήρων που συναντώνται σ’ έναν μυθικό, απίστευτο τόπο, τότε έξω από κάθε τουριστική διαδρομή και κάθε γνωστό ευρωπαϊκό μονοπάτι.

Η Ελλάδα έχει αλλάξει πολύ, αλλά η ουσία αυτού του λαού παραμένει πάντοτε η ίδια. Ο Καζαντζάκης, στον οποίο ο Ισπανός συγγραφέας Χουάν Ραμόν Χιμένεθ στέρησε το Βραβείο Νόμπελ για μία ψήφο, τιμήθηκε από την πατρίδα του με ένα θαυμαστό μουσείο, γεμάτο πληροφορίες, λεπτομέρειες, αντικείμενα, βιβλία και εκδόσεις.

Πράγματι, το Μουσείο Καζαντζάκη είναι βιογραφικό μουσείο που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Μυρτιάς, περίπου 20 χλμ. νότια του Ηρακλείου, και είναι αφιερωμένο στη διατήρηση της μνήμης και του έργου αυτού του μεγάλου συγγραφέα.

Περιλαμβάνει προσωπικά αντικείμενα του συγγραφέα και της οικογένειάς του, έγγραφα, επιστολές, τις πρώτες ελληνικές εκδόσεις των βιβλίων του και μεταφράσεις σε 49 γλώσσες σε 54 χώρες, φωτογραφίες, προτομές, καλλιτεχνικά έργα, αφίσες, προγράμματα και τύπο, ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές ηχογραφήσεις με συνεντεύξεις του ίδιου του συγγραφέα.

Ο Γιώργος Ανεμογιάννης, μακρινός συγγενής του Καζαντζάκη και σκηνογράφος, υπήρξε ο εμπνευστής του μουσείου, που άνοιξε τις πύλες του το 1983 και λειτουργεί με φροντίδα και επαγγελματισμό αντάξιο σημαντικών ιδρυμάτων μεγάλων πόλεων ή πρωτευουσών.

Η ταινία είναι μυθική, θρυλική, ένα ορόσημο στην ιστορία του κινηματογράφου για ονειροπόλους, αναζητητές απαντήσεων και εμπειριών. Το μουσείο, μια απρόσμενη ανακάλυψη, ένα δώρο· όμως πρέπει να διαβάσει κανείς το βιβλίο, στην εξαίρετη έκδοση των Εκδόσεων Acantilado. Πρόκειται για ένα μικρό κόσμημα.

Αλίσια Πέρρις